Davos Gerçekten Racon Gördü Mü? *

29 Ocak’ta her zamanki gibi İsviçre’nin Davos kasabasında yer alan kayak merkezinde düzenlenen Dünya Ekonomik Forumu’nun (DEF) bu seneki toplantısına Türkiye Cumhuriyeti Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan’ın İsrail Başkanı Shimon Peres’e karşı gösterdiği tepki ve ertesinde oturumu terketmesi damgasını vurdu. İsrail’in Gazze’ye karşı Ocak ayı itibariyle başlayan ağır saldırısı sonucu ortaya çıkan uluslararası kriz üzerine yapılan oturumun son dakikalarında moderatör David Ignatius’un kapanış konuşmasını kesen Erdoğan, o ana kadar dinleyicileri ve moderatörü hedef alan konuşmaların aksine direk olarak Peres’e yönelerek kendisi hakkında bir iki küçük psikanalitik yorumlama yapma girişiminde bulundu. “Sesin çok yüksek çıkıyor. Bu bir suçluluk psikolojisinin dışavurumudur, biliyorum. Benim sesim bu kadar yüksek çıkmayacak, bunu da böyle bilesin. Öldürmeye gelirse, siz öldürmeyi çok iyi bilirsiniz. Tankların üzerinde Filistin’e girdiğimde kendimi bir başka mutlu addediyorum diyen başbakanlarınız vardır” sözlerini sarfeden Erdoğan, konuşmasının devamında forumun dinleyicisi kitleye ve medyaya dönerek sözlerine şöyle devam etti: “Ayrıca şu zulüme alkış tutanları da kınıyorum. Çünkü bu çocukları öldürenleri alkışlamak zannediyorum ki ayrıca bir insanlık suçudur. Bir çok not aldım fakat bunların tamamını cevaplayacak fırsatım yok. Fakat buradan size sadece iki söz söyleyeceğim: Bir... (konuşması moderatör Ignatius tarafından bitirilmeye çalışılan Erdoğan ‘sözümü kesmeyin’ şeklinde itiraz ederek konuşmasına devam etti.) Tevrat altıncı maddesinde der ki ‘öldürmeyeceksin’. Burada öldürme var. İki, Ghilad Adzemonin, bir Musevi, ‘İsrail barbarlığı zalimliğin de çok ötesinde bir şey’ diyor. Bunun yanında, İsrail ordusunda askerliğini yerine getirmiş Oxford Universitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü’nde öğretim üyesi Avi Shalam Guardian’da şunu söylüyor ‘(İsrail’in) Haydut devlet vasfını kazandırdığını’ belirtiyor.” Sözlerinin hedefini en son olarak da kitleden moderatör Ignatius’a çeviren Erdoğan, Washington Post başyazarına “Sana da çok teşekkür ediyorum. Bundan böyle benim için Davos bitmiştir. Bir daha da Davos’a gelmem, bunu da böyle bilesiniz. Siz konuşturmuyorsunuz, [Peres] yirmi beş dakika konuştu, bizi on iki dakika konuşturuyorsun. Olmaz.”[i] dedikten sonra oturumun bitmesini beklemeden sahneden ayrıldı.
Olayın hemen ertesinde Erdoğan’ın halka ve daha sonra da basına yaptığı açıklamalara geçmeden önce esas vuku bulan olay, bunun olası motifleri ve sonuçları hakkında durup düşünmek gerekiyor. Zira Erdoğan’ın görünürdeki söyleminin olası politik yansımalarının çehresini Atatürk Havalimanı’nda Başbakan’ı karşılamaya gelen kalabalığın içerisinde yer alan alelacele hazırlanmış bir pankarttan daha iyi anlatan bir sembol görülemez sanırım: “Davos Racon Gördü!” Bu bağlamda yaşanan olayı mekan, kullanılan söylem ve etkileri şeklinde üçe ayırarak analiz etmek Erdoğan’ın aslında ne dediğini anlamak açısından kanımca yararlı olacaktır. Zira Türk siyasi arenasındaki belli başlı sol eğilimli aydınlar ve siyasal gruplar, AKP’nin siyaset yapma metoduna karşı duran bir çok kişi ve kurumun Erdoğan’ın çıkışı sonrasındaki kendilerinin yapamadığını becerdiğini düşünmenin, bu harekete bir kulp takamamanın, siyasi olarak konumlandıramamanın sonucu ortada kalan sessizlik tedirginlik verici. Bu sebeple durumu teorik olarak pozisyonlandırmak, söylemi etraflıca analiz etmek önümüzdeki dönemde Türk siyasetinin alacağı şekil açısından oldukça hayati önem taşımaktadır.

Davos, ya da Liberal-Komünizm
İlk olarak nazar-ı dikkati çekmesi gereken nokta Başbakan’ın bu açıklamayı herhangi bir platformda değil, Davos’ta yapmış olmasıdır. Kerameti kendinden menkul piyasa ekonomisi ve kapitalist sisteme ideolojik bağlılığın kurumsal kalesi olan DEF’nun siyasi/ideolojik pozisyonu hakkındaki kökten Ortodox Marksist analizin geçerliliği aslında herhangi bir öte kanıta gerek duymamakla birlikte yine de bu konudaki tek tük şüphelerden arınmak için DEF’nun yıllık raporlarına, kuruluş felsefesine, daimi üyelerine kısaca bakmak yeterli[ii]. Soğuk Savaş ertesinde Liberal ekonominin tek alternatif olarak sunulduğu post-ideolojik evrende Davos’un diğer uluslarüstü aktörden çok daha merkezi biçimde, Negri’nin de belirttiği gibi ‘kapitalist piyasa imparatorluğunun kollektif beyni’[iii] rolünü yerine getirdiğini, ya da, Zizek’in tanımıyla, ‘global elit yöneticilerin, devlet adamlarının ve medya kimliklerinin kuşatma ve ağır polis koruması altında küreselleşmenin kendisinin yol açtığı dertlere en iyi deva olduğuna bizleri ikna etmeye çalıştıkları seçkin bir İsviçre oteli’[iv] olduğunu ifade etmek yalnızca gerçekçi değil, söz konumuz olan olay çerçevesinde, oldukça gerekli de. Peki ne sebeple? Davos’un kapitalist sisteme olan koşulsuz hizmet olarak belirlenen kurumsal kimliği içerisinde Erdoğan’ın sergilediği tiratın, Alain Badiou’nun terimleriyle konuşmak gerekirse, uluslararası siyasi ‘olay’[v] meydana getirmekle uzaktan yakından alakası olmayan bir pseudo-hareket olduğunu anlamamızı sağladığı için.
Açalım. Bunu bilse de bilmese de (ki bilmediğini farzetmek söz konusu kişi Başbakanlık koltuğunda otururken naiflikten öteye gidemez), Erdoğan yıllardır ardı ardına davet edildiği Davos’taki ultralüks Otel’de gördüğü sıcak karşılamayı DEF’nun varoluş felsefesi ve varlık misyonuna temelden bağlılık göstermesine borçludur. Diğer bir deyişle, öğlen ve akşam yemeklerinde Erdoğan’ı Blair, Peres, Soros, Gates[vi] gibi isimlerle aynı masaya oturtan Başbakan’ın tatlı dili, parlak fikirleri değil iş ve siyaset dünyasının bu önde gelen karakterleriyle paylaştığı ideolojik ve ekonomik hedeflerdir. Bu noktada Zizek’in Davos ve onun Bill Gates gibi kendisini ‘Liberal Komünist’ olarak tanımlayan üyeleri hakkında yaptığı analizini hatırlamak yararlı olacaktır. SSCB’nin dağılması sonrasında ideolojik/politik zaferini ilan eden neo-liberal sistemin o günden bu yana izlediği rotayı, günümüzde açıkça betimlenen ve tartışmaya sunulan tek soru anlatmaktadır: Kapitalizm nasıl daha prüzsüz ve uzun soluklu işletilebilir? Zizek bu noktada yaklaşan ekolojik felaketler, entellektüel mülkiyet paradoksu, temel etik soruları tekrar gündeme getiren biyogenetik gelişmeler ve 11 Eylül sonrasında oluşan yeni ayrımcılık formları[vii] sebebiyle kapitalizmin bugün daha önce hiçbir zaman olmadığı kadar acil bir biçimde bu soruya kompleks bir cevap arayışı içinde olduğundan bahsediyor. Davos da bu bağlamda, özellikle 2001 sonrasında, bu sözü edilen temel sistemik soruna siyasi ve ekonomik yamalar bulma görevini, en azından önemli bir bölümünü, her sene yukarıda bahsedilen pozisyonlarda yer alan isimleri bir araya getirmek suretiyle ortak bir hareket planı oluşturarak yerine getirmektedir.[viii] Zaten Bill Gates ve arkadaşlarının her yıl Afrika’daki aç çocuklara, Pasifik’te batmakta olan adaların yerlilerine yaptıkları milyonlarca dolarlık yardımın ‘liberal komünistliği’ tam da burada yatmaktadır: Parçası ve hatta temel çıkar sağlayıcısı oldukları küresel sömürü sisteminin, dolayısıyla direk olarak kendilerinin sorumlu olduğu felaketlere diğer bir yandan Davos vb. platformlar üzerinden yardım eli uzatarak aslında politik anlamda hiçbirşey olmamasını sağlamalarında. Sürekli olarak dünyanın farklı köşelerinde birbirini takip eden onlarca pseudo-olaya/krize sessiz kalmama çağrısı[ix] ile bireylerin devrimci siyasi kitlelere dönüşmesinin kıvılcımını oluşturan insanlığın acısına karşı duyduğu içgüdüsel/refleksif tepkisi bu liberal-komünist anlayışın yılmaz savunucusu sivil toplum örgütleri tarafından toplanan insani yardıma üçer beşer kuruş atmak suretiyle geçici olarak tatmin edilmiş, aslında her şeye eski tas eski hamam devam edilmiş oluyor.
Tam da bu sebeple Erdoğan ve Peres arasındaki tartışmanın konusu olan Gazze krizinin Davos’ta, forumun gayri-resmi metodu olan ‘Liberal Komünist’ yolla ele alındığını hatırlamak gerekiyor. Bu şu demek: Sudan’daki soykırımın kurbanı çocuklar ya da pasifik yerlileri gibi, Gazze’de binlerce insanın ölümü ve daha nicesinin devam eden acısından sorumlu olan küresel ekonomik sistemin ve onun ideolojisinin kalesinde, Erdoğan, Peres, Ki Moon ve Ignatius’un yer aldığı mavi platformdaki açık, demokratik görüntünün altında ortak bir sessiz anlayış yatıyor; Krizin sebeplerine, sorumlularına olabildiğince az değinerek önceden planlanmış ortak bir çözüm anlayışında kamuoyu önünde karar kılmak. Zira Soros’un eski Sovyet devletlerinde ya da Gates’in Afrika’da “Konuşma, bir şeyler yap!” mottosuyla toplumları kitlesel analiz yapmaktan bir an önce çekip çıkararak pseudo-harekete çağırmasından temelde hiç bir farkı olmayan bu anlayıştan çıkabilecek yegane proje, İsrail devleti kurulduğundan beri Filistin’de yaşanan krize kesin bir siyasal çözüm bulmaktan ziyade[x] geçmişte defalarca tekrarlanmış olan insani yardım seferberliği ilan etmek olacaktır.

Kasımpaşa Raconu
Aslına bakılırsa bu çapta bir yapımın Gazze krizinin ideolojik azmettiricisi kurumun merkezinde (Davos), onun siyasi uygulayıcısı devletin başkanının (Peres) ve sözde arabulucu aktörlerin (Erdoğan, Ki Moon) katılımıyla gerçekleştiği düşünüldüğünde Başbakan’ın beklenilen repliğinden bir an vazgeçip doğaçlamayı tercih ederek çıkardığı prüzü çok da görmemek gerekiyor. Fakat yine de utulmamalı ki, Badiou’nun de ikna edici bir biçimde belirttiği gibi, kapitalist küreselleşme projesi alakart değil fiks menü üzerinden servis yapılan bir restorandır. Menüdeki yemeklerden ya hepsini alırsınız ya da hiç birini[xi]. Davos’un sekiz yıldır sürekli katılımcısı olan Erdoğan’ın, gönlümüz ne kadar istese de, bu kurumun çatısı altında düzenlenen Gazze krizine çözüm bulma (daha doğrusu önceden bulunmuş pseudo-çözümü bir kez de toplum önünde tekrarlama) amacıyla oluşturduğu platformda, onun kuruluş felsefesine ve ideolojik oryantasyonuna taban tabana zıt siyasi adımları sonuna kadar atması imkansıza çok yakındır.
Dürüst olmak gerekirse, bu ideolojik/kurumsal sınırlamaları göz önünde bulundurarak, Başbakan oturumda Peres’in yanındaki yerini aldığında önceki senelere çok benzer şekilde Filistin halkıyla Osmanlı’dan bu yana kurulan dostane ilişkiler ve din kardeşliğinden girip İsrail devletiyle sahip olunan stratejik yakınlıktan çıkarak yine Türkiye’nin bu alışıldık krizdeki (aslında hiç bir efektif manası olmayan) diplomatik arabuluculuk rolüne vurgu yapacağını bekliyordum. Zaten olaylar öyle de gelişti. Ki Moon’un küresel ortayollu açılımından sonra sırayı alan Erdoğan durumu bölgesel iş birliği ve kültürler arası diyalog üzerinden Türkiye’nin oynayacağı bilindik role getirerek ısındı ortama. Fakat sonlara doğru oldukça şaşırtıcı bir şekilde üzerindeki bu sınırlamaları silkinip atan Erdoğan, Davos’taki örtülü bir çok kuralı hiçe sayarak (Peres’e “sen” diye hitab etmesi, Gazze’de olanları “insanlık suçu” tanımına sokması, oturumun normal süresinden sonra konuşması, tartışmayı terketmesi) bulunduğu platformunu aslında olması gereken şekilde, politik söylem ve duruşunu direkt olarak belirtmek için kullandı. Açıkça söylemek gerekirse Erdoğan yukarıdan bahsini ettiğimiz anlamda bir siyasi ‘olay’ gerçekleştirmek yolundaki ilk adımı temelinde attı. Hele ki özellikle sahneden ayrılmadan hemen önce söylediği ‘Bundan sonra benim için Davos bitmiştir’ sözü, herşeye rağmen neredeyse bir an için içinde bulunduğu durumun riyakarlığının farkına varan Başbakan’ın gerçekten (kelimenin Marksist anlamıyla) ideolojik bir uyanma yaşıyor olabileceği metafiziksel beklentisini bile akla getirdi. Bunda utanacak bir şey yok: Erdoğan oldukça etkileyici bir konuşmacı ve dinleyicisinin kendisi pozisyonunda birisinden görmek isteyeceği idealleri bünyesinde yansıtmakta olağanüstü şekilde başarılı. Ancak sorulması gereken en önemli soru şu: Böylesi bir beklenti Erdoğan’ın bu kısa tiradının ötesinde herhangi bir formda siyasal yansıma bulabildi mi? Çünkü, yukarıda da belirtildiği gibi bu tirad siyasal ‘olay’ yaratmak yolunda Erdoğan’ın attığı cesur fakat sadece küçük bir ilk adımdı.

Davos Sonrası
İstanbul Atatürk Havalimanı’na dönüşü Eurovision galibi Sertab Erener’i ya da Dünya Kupası fatihi Milli Takımı aratmayacak derecede şaşalı olan Erdoğan, kendisi için, kuvvetle muhtemel, İstanbul Belediye Başkanı Kadir Topbaş tarafından hazırlanmış olan platforma çıkarak neden olduğu tam anlaşılamayan bir şekilde aynı zamanda sevinçli, hırçın ve de galeyana gelmiş kalabalığa “sizi bugün buraya toplayan asil duyguyu çok iyi biliyorum, anlıyorum, tanıyorum” şeklinde seslendi. Durumu oturup düşünen herhangi bir akıl için hiç de öyle cevabı basit bir soru gibi görünmüyor buz kesen gecenin ortasında hiçbir örgütlü harekete resmen mensup olmayan binlerce alt/orta sınıf vatandaşın sesleri kısılana kadar nefret nağraları atmasını sağlayan o asil duygunun ne olduğu. Monşer diplomatların (!) dilinden anlamamanın, alandaki pankartlarda ifade edildiği gibi Davos’ta racon kesmiş ve hatta posta koymuş görünmenin verdiği haz mıdır? Eğer ki öyleyse bunları Başbakan konumundaki birisi için cehalet ve yetersizlik göstergesi değil de asalet timsali haline getiren nedir? Başbakan’ın kendisinin de bu soruların cevapları hakkında ‘ben halkımın dilini konuşurum”, “halkımın gururunu hangi ortamda olursa olsun sonuna kadar savunurum”, “bizim milletimize sünepelik yakışmaz” formunda içi-altı-üstü-arkası boş, nesnesi veya hedefi tamamen belirsiz söylemler ötesinde bir bilgi sahibi olduğunu, anladığını ya da bildiğini zannetmek oldukça zor.
Başbakan’ın Soğuk Savaş dönemi Güney Amerikan popülist literatüründen başarıyla ödünç alarak söyleminin omurgasına oturttuğu “halkı istediği şekinde ve doğrultuda tanımlama” lüksünü bir kenara bırakırsak[xii], diplomasinin temel kuralları ve siyasal tarih tecrübeleri göz önüne alındığında bir devletin Başbakanının kamuoyu önünde bir diğer Devlet Başkanına “sen” diye hitap ederek “öldürmeyi çok iyi bilen” bir neslin ecdadı olarak tanımlaması en hafifinden diplomatik ilişkilerin askıya alınmasını, hatta ve hatta söz konusu kişisel aşağılamanın kaynağı Filistin sorunu düşünüldüğünde Erdoğan’ın bu bölgeye tek taraflı ekonomik ve hatta askeri yardımda bulunmak yolunda ivedilikle adımlar atması siyaseten normal olanıdır. Filhakika Erdoğan’ın bu tez parlayan alevinin hemen arkasından yaşananlar açık şekilde gösterdi ki Başbakan’ın (kendi terimleriyle konuşmak gerekirse) maçası Davos’a ve onun temsil ettiği siyasi, ekonomik ve ideolojik değerlere posta koymaya yememiştir. Aksine Davos oturumunun hemen sonrasında hem Başbakan’ın hem de İsrail Türkiye Büyükelçisi Gabby Levy’nin yaptıkları basın açıklamalarında yaşananların Davos’a yukarıda ümit edilen formda bir kurumsal/ideolojik rest çekmekten ya da İsrail Devleti’ni ahlaki olarak dünya önünde mahkum ederek bu suçun siyasi cevaplarını bir an önce ortaya koymaktan çok uzakta olduğu ortaya çıkmıştır. Erdoğan ve Levy’nin, tepkinin esasen moderatörün ve Peres’in Erdoğan’ın eşit konuşma süresi alma hakkına yaptıkları saygısızlık olduğunu; Filistin’de yaşanan acılar dolayısıyla duyulan derin üzüntü sebebiyle duygusal bir tavır takınıldığını; ve İsrail-Türkiye ilişkilerinin bir anlık yalnış anlaşılmaya kurban edilemeyecek kadar derinlere dayandığını mükerrer olarak belirtmeleri durumun siyasal açından Davos normlarına göre normalize edildiğini açıkça göstermektedir. Başbakan’ın platformu terketmesinden hemen sonra Blair’ın yaptığı kulağa oldukça klişe gelen konuşma ise aslına bakılırsa bu bağlamda oldukça açıklayıcı. Eski İngiliz Başbakanı ve Davos’un istikrarlı katılımcılarından Blair, DEF tecrübelerine dayanarak durumun temelde siyasi bir ehemmiyet taşımadığını ‘Erdoğan’ın neden duygusallaştığını anlayabiliyorum. Kendisiyle önceden konuşmuştuk ve konu hakkında oldukça üzgün ve hiddetliydi. Bazen hepimizin aklından çok kalbini dinlediği zamanlar olmuştur. Fakat eminim ki durum uluslararası bir soruna yol açmadan normale dönecektir”[xiii] sözlerinden daha açık dile getiremezdi herhalde.
Dahası Başbakan, bir önceki gün havalimanında yaptığı açıklamalara paralel şekilde, 30 Ocak’ta İstanbul Şişhane metrosu açılışında yaptığı konuşmada potansiyel krizin doğrultusunu bütün tartışmanın en temel çelişkisi olan Filistin’in işgali ve bunun sorumlusu olarak ‘barbar İsrail devleti’, ‘öldürmeyi çok iyi bilen neslin evladı Peres’ ve ‘Davos artık benim için bitmiştir’den oldukça uzaklara, naif kişisel atışmalara çekerek ‘kimse Türkiye Cumhuriyeti Başbakanı’na saygısızlık edemez’ tonajlı kendisinin bildiğimiz kabadayı tiradı seviyesine sorunsuzca taşımayı yine aynı hitabet ustalığı sayesinde başardı.
Tüm bu pseudo-olayın son olarak geldiği bu noktada önümüzdeki senenin Davos forumunda Erdoğan’ın tavrının ne olacağını tahmin etmek ise aslına bakılırsa hiç de zor değil: Erdoğan yine halk adamı ağzıyla Davos’a sözde bir posta koyarak muhtemelen oraya adam gibi, Türkiye Cumhuriyeti Başbakanı’na saygıda kusur etmeyecek birinin konulmasını talimat verip içeride siyasi kredisine benzer bir tavan yaptırdıktan sonra yine alışıldık şekilde Davos’un yolunu tutarak liberal kapitalist ideolojiye olan bağlılığını göstermekte kusur etmeyecektir. İşte tam da bu sebepledir ki ancak Davos’ta yaşananların ideolojik/söylemsel analizi mekansal ve zamansal uzaklık tanımak suretiyle etraflıca yapıldıktan sonra Erdoğan’ın daha az bilinçli şekilde forumda attığı küçük adımın arkasını getirerek Türkiye’yi gerçekten ‘aydınlık yarınlara’ taşımaktan, diğer bir deyişle siyasi bir ‘olay’ meydana getirmekten aciz olduğunu, aksine yaşananların hemen ardından yaptığı açıklamalarla Gazze krizinin temel müsebbibi anlayışa bağlılığını sıkı sıkıya savunduğunu anlamak gerekir.

----------------------------

* Aslında bahsi geçen hadisenin hemen ardından daha kısa olarak kaleme alınmıştı bu yazı. Fakat kampüs civarındaki ecnebiyat entellektüellerinin konu hakkındaki ilk izlenimleri, tepkileri öylesine ilgi çekici şekilde cahilceydi ki sonuçta bu çıktı ortaya. Bu arada ilk versiyonu İngilizce olduğundan yazının arada direk çeviriden vs. kaynaklanan yalnışlıklar varsa şimdiden kusura bakmayın.

[i] Davos’taki DEF’nda 29 Ocak 2009 günü gerçekleştirilen ‘Ortadoğu Barışı’ oturumunun tamamına http://www.youtube.com/watch?v=cR4zRbPy2kY adresinden ulaşılabilinir.
[ii] Dünya Ekonomik Forumu Ana Sayfası: http://www.weforum.org/en/index.htm
[iii] Negri, Antonio. 2007. Goodbye Mister Socialism. Trans. Peter Thomas. New York: Seven Stories Press. Pp. 216-17.
[iv] Zizek, Slavoj. 2007. Violence: Six Sideways Reflections. London: Verso. Pp. 12-3.
[v] Badiou, Alain. 2005. Being and Event. New York: Continuum. Pp. 367-401.
[vi] Katılımcıların tüm listesine aşağıdaki internet adreslerinden ulaşılabilir:
- Siyasi Figürler: http://www.weforum.org/pdf/AM_2009/public.pdf
- İş Dünyasından Katılımcılar: http://www.weforum.org/pdf/AM_2009/business.pdf
[vii] Zizek, Slavoj. 2008. In Defense of Lost Causes. London: Verso. Sf. 421-29.
[viii] Teşbihde hata olmaz. Nasıl ki Comintern İkinci Dünya Savaşı’nın sonuna kadar ‘burjuvazinin ve onun yönlendirdiği kapitalist sistemin proleter devrim ile yıkımı’ amacıyla oluşturulmuş ve bu temel felsefeye aykırı siyasi söylem, tutum ve hareket sahiplerinin bünyesinde yer alması mümkün olmayan (kelimenin en güçlü anlamıyla) “ideolojik” bir organizasyon ise, Davos’un da bu bağlamda, yine Marksist terimlerle konuşmak gerekirse, ‘karşı devrimin ideolojik, ekonomik ve siyasi devamlılığı ile gelişimini’ amaçlayan günümüz Capintern’i olarak faaliyet gösterdiğini iddia etmek sanıyorum ki çok da yalnış olmayacaktır.
[ix] Siyasal olarak düşünüldüğünde zaten kim ‘Gazze’deki çocukların acısına’, ‘Sudan’daki soykırıma’ ya da (daha da ekstrem bir örnek vermek gerekirse) ‘Küresel ısınmaya’ insani/finansal yardımla bir son verebilir ki? Aslında derinlerde bir yerlerde herkes (Ziraat Bankası hesaplarına para yatırmaya koşanlar da dahil) biliyor ki bu insani, ekolojik vb. krizlerin sona ermesinin tek yolu siyasal/ekonomik kökten devrimsel bir değişim.
[x] Ki bunun yegane formülünün Kudüs bağımsız sehir olarak Birleşmiş Milletler’e bağlandıktan sonra oluşturulacak iki bağımsız Filistin ve İsrail devleti oluşturmaktan geçtiği konusunda hiç bir objektif şüphe bulunmamaktadır. Bkz: Zizek, Slavoj. 2003. Iraq: The Borrowed Kettle. London: Verso. Sf. 84-96.
[xi] Badiou, Alain. 2006. Metapolitics, London: Verso. Sf. 74.
[xii] Pinochet’nin Şile’de ve Videla’nın Arjantin’de temelleri atılan bu popülist söylemin oldukça kapsayıcı teorik analizi için bkz: Laclau, Ernesto. 2005. On the Populist Reason. London: Verso.
[xiii] Aljazeera News. Tony Blair on Erdogan and Gaza at Davos. 30.01.2009. http://www.youtube.com/watch?v=kcMDIN9_wb0